Józef Łytka-Woszczyk pracuje z rodzicami i młodszym bratem Henrykiem w gospodarstwie rolnym w Reiffenhausen. Pewna letnia niedziela w 1943 r. kończy się tragicznie dla 17-letniego Polaka: Józef jest w złym nastroju, gdyż, pomimo że jest dzień świąteczny, musi pracować, a do tego jeszcze dostał marny posiłek. Po wymianie zdań syn gospodarza uderza go batem. Józef ucieka, rolnik goni go, jednak przewraca się i krwawi. Józef zostaje aresztowany. Na gestapo w Getyndze jest bity, bo nie zna niemieckiego, następnie zostaje przeniesiony na posterunek gestapo w Hildesheim, gdzie jest maltretowany tak, że później tygodniami nie może leżeć na plecach. Zostaje przewieziony do obozu koncentracyjnego Buchenwald. Tam jest obiektem eksperymentów medycznych.
W listopadzie Józef Łytka-Woszczyk zostaje przydzielony do IV Brygady Budowlanej SS i musi porządkować ruiny po nalotach bombowych w Wuppertalu. Jest załamany. Później pisze: „Modliłem się, żeby jakaś bomba zakończyła moje cierpienia.”
Od maja 1944 r. jego brygada zostaje przeniesiona do południowego Harzu, gdzie Józef musi pracować w sztolniach, w których więźniowie obozu budują rakiety V2. Prawie umiera z głodu. Zostaje wyzwolony dopiero w kwietniu 1945 r. Spotyka swoich rodziców w Bremke i szuka gospodarza, który doprowadził do zamknięcia go w obozie. Mówi mu co o nim sądzi, jednak rezygnuje ze złożenia na niego doniesienia do amerykańskich urzędów.
Nawet dziś, nocami, gdy nie może zasnąć z powodu bóli, Józef Łytka-Woszczyk myśli o czasie spędzonym w obozie i w brygadzie budowlanej.
Wielu więźniów z aresztów i „obozów pracy wychowawczej” po odbyciu kary nie było wypuszczanych na „wolność” (do pracy przymusowej), lecz byli oni transportowani bezpośrednio do obozów koncentracyjnych. Liczba robotników przymusowych z Południowej Dolnej Saksonii, którzy byli osadzeni w obozach koncentracyjnych nie jest znana.
Źródło: Archiv Gedenkstätte Buchenwald/ Anonymisierung: Verlag Mecke Druck, Duderstadt
Józef Łytka-Woszczyk: karta personalna więźnia obozu koncentracyjnego Buchenwald:
Źródło: Archiv Gedenkstätte Buchenwald
