Stefania Jadwiga Włodarczyk
Stefania Jadwiga Włodarczyk urodziła się 28 lipca 1934 r. w Warszawie. Kiedy Stefania ma 5 lat, wybucha II wojna światowa. Następne pięć lat niemieckiej okupacji będzie zarówno dla jej rodziny, jak i dla większości Polaków naznaczone ciągłym strachem i terrorem. Stefania mieszka z rodzicami Julianem i Anną Włodarczykami oraz trójką rodzeństwa na warszawskiej Woli. Jej ojciec jest hydraulikiem i pracuje dla miejskich przedsiębiorstw wodociągowych. Mama aż do swojego ślubu pracowała w fabryce, teraz troszczy się o dom i dzieci.
Kiedy Stefania ma 7 lat idzie do pierwszej klasy. Razem ze swoją starszą o 3 lata siostrą Krystyną chodzi do szkoły podstawowej na ulicy Miedzianej. Kiedy Armia Czerwona znajduje się przed Warszawą, 1 sierpnia 1944 r., 4 dni po dziesiątych urodzinach Stefanii, wybucha Powstanie Warszawskie. Po ponad dwumiesięcznych walkach zostaje krwawo stłumione. „Pamiętam, że nie mogliśmy wyjść z domu, ponieważ na zewnątrz strzelano”.
4 sierpnia 1944 r. niemieccy i ukraińscy żołnierze obrzucają jej dom granatami. „Potem Niemcy rozkazali nam i wszystkim innym mieszkańcom domu opuścić go i zebrać się na podwórzu (moja rodzina składała się wtedy z rodziców i piątki dzieci w wieku od 7 miesięcy do 13 lat). Nie wolno było nam zabrać żadnych rzeczy z mieszkania. Kiedy wszyscy byli na zewnątrz, dom został podpalony. Wyszłam tak jak stałam, ubrana tylko w letnią sukienkę. Niemcy zagnali nas na warszawski Dworzec Zachodni. Ten, kto nie mógł wytrzymać tempa, był rozstrzeliwany na miejscu” - wspomina Stefania Włodarczyk w 2009 r. Na dworcu czeka już pusty pociąg, który przewozi ludzi do obozu przejściowego w Pruszkowie.
Wiktoria Delimat
Wiktoria Delimat wychowuje się w gospodarstwie chłopskim we wsi Nienaszów niedaleko Jasła. Ma siódemkę starszego rodzeństwa. Gospodarstwo jej rodziców jest duże, należy do niego jeszcze własny las, pracuje tam wielu ludzi. Wiktoria chodzi do szkoły i pomaga w gospodarstwie. Jednak z chwilą napaści Niemiec na Polskę wszystko się zmienia: Szkoła zostaje zamknięta. Okupanci aresztują wszystkich żydowskich mieszkańców wsi. Potem zaciągają brata Wiktorii, Albina, jako rzeźnika do Wermachtu. W styczniu aresztują na ulicy jej brata Marcela i deportują go do pracy przymusowej do Niemiec. W marcu 1940 r. okupanci pojawią się już po raz czwarty. Żądają, aby każda rodzina wyznaczyła jedną osobę do pracy przymusowej w Niemczech. Matka Wiktorii wzbrania się przed tym, jednak Niemcy przychodzą i siłą zmuszają Wiktorię, aby wsiadła na ciężarówkę, która zawiezie ją wraz z innymi towarzyszami niedoli na dworzec.
Z czasem okupanci deportują w głąb Niemiec również rodziców Wiktorii, a ich gospodarstwo oddają Niemcowi. Rodzice trafiają do pracy przymusowej do Berlina i tam giną. Gospodarstwo i cała wieś zostają spalone podczas działań wojennych. O tym wszystkim jednak Wiktoria dowiaduje się dopiero znacznie później.
Przed napaścią
Po ponad 120 latach obcego panowania i politycznego niebytu wraz z końcem I wojny światowej Polska zaczęła znowu istnieć jako suwerenne państwo. Druga Rzeczpospolita (1918-1939) była szóstym co do wielkości krajem w Europie. Było to państwo wielonarodowe, w którym Polacy stanowili ponad 68% z 35,1 miliona mieszkańców. Według spisu ludności z 1931 r. 13,9% obywateli posiadających polskie obywatelstwo określało siebie jako Ukraińców; 9,8% jako Żydów; 3,1% jako Białorusinów; 2,3% jako Niemców i 2,8% jako przedstawicieli innych narodowości.
Z rolnictwa utrzymywało się 65%, z górnictwa i przemysłu 17%, z handlu i ubezpieczeń 6%, z pracy w administracji 4%, z transportu 3%, i z innych gałęzi gospodarki 5% polskiej ludności.
Największe i najważniejsze centra przemysłowe znajdywały się na Górnym Śląsku - kopalnie, huty i przemysł przetwórczy, jak również w Polsce centralnej, w Centralnym Okręgu Przemysłowym (COP). Wielkopolska i Pomorze były wysokorozwiniętymi terenami rolnymi. Najsłabiej rozwinięte pod względem gospodarczym i rolniczym obszary znajdowały się we wschodniej Polsce.
W latach międzywojennych Francja była najbliższym sojusznikiem Polski. Geograficzne położenie Polski – na zachodzie Niemcy, na wschodzie Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich- wymagało zabezpieczenia dobrosąsiedzkich stosunków z tymi państwami. I tak w 1932 r. został zawarty pakt o nieagresji ze Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich, a w 1934 r. z Niemcami.
23 sierpnia 1939 r. Niemcy i Związek Radziecki podpisały pakt o nieagresji (pakt Ribbentrop-Mołotow), jego tajny protokół przewidywał podział Polski między te dwa wielkie mocarstwa. W wyniku niemieckiego ataku na Polskę, 1 września 1939 r. Niemcy zajęli zachodnie i centralne, a 17 września 1939 r. Związek Radziecki, wschodnie obszary Polski. Tym samym dla polskiego społeczeństwa rozpoczął się trwający prawie sześć lat czas terroru i strachu. Około 8 % obywateli Polski deportowano do pracy przymusowej na teren Trzeciej Rzeszy.
