In de gezondheidszorg kwamen dwangarbeiders zowel als tewerkgestelde als ook als patiënten voor. In beide gevallen bleven ze echter in de rol van objecten. Als een principieel ontrechtte groep personen kwamen ze in situaties van persoonlijke nood en hulpbehoevendheid in aanraking met een geneeskunde die vaak haar ethische grondbeginselen had opgegeven: Nationaal-socialistische denkbeelden van maximale „bruikbaarheid“, van een hiërarchie wat het „ras“ betreft en van een „gezond volkslichaam“ oefenden een sterke invloed uit. Van het concrete in praktijk brengen van deze nationaal-socialistische geneeskunde hingen gezondheid en leven van de dwangarbeiders af.
Civiele buitenlandse dwangarbeiders waren tijdens hun „arbeidsinzet“ in Duitsland principieel lid van ziekenfonds. Dit gold ook voor de juridisch veelvoudig slechter gesitueerde Polen en geleidelijk aan ook voor de burgers van de Sovjet Unie. Onderhielden de bedrijven, waarbij de buitenlanders moesten werken, geen eigen bedrijfsziekenfonds gebeurde het verzekeren via de plaatselijke AOK (algemeen plaatselijk ziekenfonds) resp. LKK (Landeskrankenkasse – landelijk ziekenfonds).
Een evaluatie van de verzekeringskaarten van de AOK/LKK Hannoversch Münden toont aan dat de discriminatie wat het ras betreft van mensen uit Polen en de Sovjet Unie hun gezondheidssituatie hevig beïnvloedde: Zij liepen de ergste verwondingen en ziektes op, maar werden het kortst van het arbeidsproces vrijgesteld (“ziekgemeld”), kregen alleen maar zelden ziekengeld en als dat het geval was dan zeer geringe bedragen. Op z'n minst in Bad Lauterberg, Duderstadt, Einbeck, Göttingen en Osterode bestonden “ziekenbarakken voor buitenlanders” waarin vooral Oosteuropese dwangarbeiders van Duitse patiënten gesepareerd werden. Dwangarbeiders uit Westeuropa ervoeren daarentegen dikwijls een correcte medische behandeling.
Als tewerkgestelden werden staatsburgers van Polen en de Sovjet Unie ook in instellingen van de gezondheidszorg onder de slechtste voorwaarden ingezet.
De kaarten bevatten enige duidelijke aanwijzingen op de bijzonderheid van dit verzekeringsverband, beginnend met de grote onderstreepte aantekening “Rus” op het boveneinde van de kaart boven het kenteken “R” >(voor “Rus”) in de kolom “loongroep” (voorkant van de kaart) tot de opmerking “Rus!!” in de rubriek over de contante uitbetalingen (achterkant van de kaart). De aantekeningen wijzen op een ziekmelding voor één dag (!) vanwege een maagzweer op 26 september 1942 (achterkant) en op de opname in het academisch ziekenhuis van Göttingen en een oponthoud aldaar van 13 tot 27 oktober 1942 (voorkant).
De notities in de rubriek “contante uitbetalingen” behandelen de eis van de “werkgever” tot betaling van ziekengeld; het ziekenfonds wil dat daarvoor het bewijs van het verstrekken van maaltijden met een bevestiging van de Ortsbauernführer (de plaatselijke NS-boerenleider) wordt geleverd. De ziekte van Wladimir M. en de ruzie om het ziekengeld zouden de reden daarvoor zijn geweest dat zijn “werkgever” Fischer enkele dagen na de terugkeer uit het academisch ziekenhuis de dwangarbeider ontsloeg.
Bron: AOK Hann. Münden
